در مورد پاول دورف چه می دانیم؟

در مورد پاول دورف چه می دانیم؟

عده‌ای پاول دورف را ناجی حریم شخصی می‌نامند و عده‌ای، گرداننده امپراتوری تاریک تلگرام؛ اما شخصیت پشت یکی از محبوب‌ترین پیام‌رسان‌های دنیا واقعا کیست؟

مارک زاکربرگ روسی، خانه‌به‌دوش دنیای تکنولوژی در تبعیدی خودخواسته با روحیه‌ای منزوی و لباس‌های تماماً سیاه برای ادای احترام به فیلم ماتریکس؛ این‌ها عباراتی است که برای توصیف پاول دورف، بنیان‌گذار پیام‌رسان تلگرام به کار رفته؛ مردی که با تأسیس شبکه‌ی اجتماعی VKontakte، اینترنت روسیه را متحول کرد، اما بعد تحت فشار دولت مجبور به ترک وطن شد و حالا با پیام‌رسان بسیار موفق و البته جنجالی تلگرام، جنگی تمام‌عیار علیه پلتفرم‌های رقیب به‌راه انداخته است.

پاول دورف اهل مصاحبه نیست و به‌ندرت درباره‌ی او در رسانه‌ها صحبت می‌شود. تااینکه در آوریل ۲۰۲۴، گفتگوی بی‌سابقه‌اش با تاکر کارلسن، خبرنگار سابق فاکس‌نیوز پخش شد و چند ماه بعد، ماجرای دستگیری‌ غیرمنتظره‌اش در فرانسه، نامش را در شبکه‌های اجتماعی ترند کرد.

پاول دروف دقیقا کیست؟ ناجی حریم شخصی آنطور که خودش ادعا می‌کند، یا گرداننده‌ی امپراتوری تاریک، آنطور که اغلب رسانه‌ها از او یاد می‌کنند؟ با ما همراه باشید تا درباره‌ی این شخصیت مرموز و سرکش بیشتر بدانیم.

داستان یک کارآفرین سرکش

پاول دوروف

پاول دورف، بنیان‌گذار شبکه اجتماعی روسی VKontakte، تنها در آپارتمان خود در سن‌ پترزبورگ نشسته بود که گروهی از مردان یونیفرم پوش و اسلحه به دست محکم به در خانه‌ی او کوبیدند. پاول بی‌سروصدا به در نزدیک شد و از چشمی به راهرو نگاه کرد. بعد سمت پنجره رفت و دید تعداد زیادی از آن‌ها بیرون ساختمان ایستاده‌اند. او تصمیم گرفت در را باز نکند و به فریادهای پشت در که اسمش را صدا می‌زدند، اعتنایی نکرد. بعد زنگ تلفن به صدا درآمد و شماره‌های ناشناس پشت سر هم با او تماس گرفتند. پاول به هیچ کدام از این تماس‌ها پاسخ نداد.

پاول می‌دانست چرا مأموران به خانه‌ی او آمده بودند. چند روز قبل، نامه‌ای از سرویس امنیتی فدرال فدراسیون روسیه (FSB) که سازمانی شبیه CIA است، از او خواسته بود صفحاتی در VKontakte را که برای سازمان‌دهی اعتراضات مردمی به کار رفته بود، از این وب‌سایت حذف کند.

اما پاول نه‌تنها حاضر به انجام این کار نشد، بلکه روز بعد وب‌سایت را ارتقا داد تا در هر صفحه پست‌های بیشتری گنجانده شود. همان روز هم عکسی از نامه به همراه تصویر سگی هودی به تن در حال زبان‌درازی در توییتر منتشر کرد و نوشت این پاسخ رسمی او به درخواست FSB است.

مردان مسلحِ پشت در بعد از یک ساعت بی‌اعتنایی پاول سرانجام ساختمان را ترک کردند. در این شرایط، پاول متوجه شد که هیچ راه صددرصد امنی برای برقراری ارتباط با برادرش ندارد؛ پس به‌کمک او شروع به توسعه‌ی پروتکل امنی به‌نام MTProto برای رمز‌نگاری پیام‌ها کرد. MTProto سرآغاز ورود پاول به دنیای وسیع و هیجان‌انگیز پیام‌رسان‌ها و دغدغه‌های حریم شخصی و امنیت داده‌های کاربران بود؛ چراکه MTProto بعدها به پروتکل رمزنگاری اصلی تلگرام و سردردی برای دولت‌ها تبدیل شد.

​

شروع تنش‌ها و خداحافظی دورف از VK

زمانی که پوتین در اواخر سال ۲۰۱۱ قصد خود را برای کاندیداتوری مجدد اعلام کرد، گروه‌های مخالف به VK سرازیر شدند و با انتشار اخبار و مطالبی علیه پوتین، اعتراضات مردمی ترتیب دادند. آن زمان رهبر حزب مخالف، الکسی ناوالنی هم ادمین صفحه‌ای در VK با بیش از ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده بود و وقتی الگوریتم وب‌سایت، صفحه‌ی او را به‌طور خودکار به خاطر فعالیت بیش از حد مسدود کرد، دورف به کمکش آمد و الگوریتم وب‌سایت را تغییر داد.

شبکه‌ی VK توجه کامل سازمان اطلاعاتی FSB را به خود جلب کرده بود. روزی که مأموران دولتی در خانه‌ی دورف را زدند، روحیه سرکش او شعله‌ورتر شد. دورف حاضر به حذف صفحات اعتراضی نشد و تأکید کرد که VK سازمانی صددرصد غیرسیاسی است و حذف این صفحات باعث مهاجرت کاربران از VK و وارد شدن ضربه‌ی مالی شدیدی به کسب‌و‌کار تیم او خواهد شد.  

کرملین مدتی VK را راحت گذاشت؛ اما اوایل ۲۰۱۳ دردسرهای دورف دوباره شروع شد. رسانه‌ی خبری روسی Novaya Gazeta در گزارشی مدعی شد دورف از سال‌ها پیش با FSB همکاری می‌کرده است. طبق گفته‌ی سردبیر RuNet Echo،‌ بسیاری از کاربران VK چنین گزارشی را باور نکردند؛ اما این تنها شروع کمپینی علیه دورف بود. آوریل همان سال، خودرویی متعلق به ایلیا پرکوپسکی، مدیر ارشد VK، پای یک افسر پلیس را زیر گرفت. راننده از صحنه گریخت؛ اما پلیس ادعا کرد فرد پشت فرمان، دورف بوده است. دورف در جواب این اتهام گفت که رانندگی بلد نیست.  

VKontakte

به گزارش مسکو تایمز، چند روز بعد مأموران پلیس شروع به تفتیش دفاتر VK در مسکو کردند. دلیل این بازرسی، «بخشی از تحقیقات در مورد تصادف و گریز از صحنه» اعلام شده بود. فردای آن روز دو سرمایه‌گذار اصلی VK، ویاچسلاو میریلاشویلی و لو لوویف، قصدشان را برای فروش سهام ۴۸ درصدی خود اعلام کردند. دورف اواخر آن ماه به بوفالو در ایالت نیویورک گریخت و کار روی پروژه جدید خود به نام تلگرام را شروع کرد. پلیس هم سرانجام از پیگیری پرونده‌ی تصادف دست کشید.

در آن زمان، ۸۸ درصد سهام VK در اختیار طرفداران دولت و ۱۲ درصد هنوز در اختیار دورف بود. دورف اعلام کرد قصد فروش سهام خود را ندارد و فعالیت او در این پلتفرم تا پایان سال ۲۰۱۳ ادامه داشت. پاول در پروفایل VK خود از رشد این وب‌سایت در مقایسه با سایر شبکه‌های اجتماعی از جمله فیسبوک و واتس‌اپ نوشت و اینفوگرافی‌ای منتشر کرد که نشان می‌داد در اکتبر ۲۰۱۳، VK برترین اپلیکیشن اندروید در مسکو بوده است.

اما در ژانویه‌ی ۲۰۱۴، دورف اعلام کرد کل سهام ۱۲ درصدی خود را به اپراتور تلفن همراه «مگافون» به ارزش ۳۰۰ میلیون دلار فروخته است. او در مصاحبه‌ای با مجله‌ی مادربرد گفت: «مشخص بود که سهم ۱۲ درصدی قدرت تصمیم‌گیری چندانی به من نمی‌داد؛ اما می‌توانست برای محدود کردن آزادی من در شرایط بحرانی به کار رود.» با اقدام دورف به فروش سهام خود، حالا VK صددرصد تحت کنترل مالی دولت بود.

دورف سرمایه‌گذاری مالی خود را از دست داد؛ اما تا چند وقت به عنوان مدیرکل VK باقی ماند. اول آوریل ۲۰۱۴ او سرانجام استعفای خود از هیئت‌مدیره‌ی VK را اعلام و دلیل آن را دخالت بیش از حد سهام‌داران جدید در مدیریت وب‌سایت مطرح کرد. البته دو روز بعد ادعا کرد استعفای او دروغ آوریل بوده است و سعی داشت نامه را پس بگیرد؛ اما سهام‌داران اجازه‌ی این کار را به او ندادند. دورف ۲۲ آوریل متوجه شد که رسما از VK اخراج شده است.

دورف به دلیل فشار سیاسی مجبور به فروش سهامش شده بود و باید از شرکت بزرگی که خود بنیان‌گذار آن بود برای همیشه خداحافظی می‌کرد؛ اما این ماجرا در زمان مناسبی اتفاق افتاده بود. او در مصاحبه با مادربرد گفت:‌

بازار اینترنت روسیه بعد از این ماجرا به طرز چشم‌گیری سقوط کرد. به‌نوعی از سهام‌داران و نیروهای سیاسی که باعث شدند من سهم خود را بفروشم، سپاسگزارم. حالا از اینکه می‌توانم به مخاطبان در مقیاس وسیع‌تری از دنیا خدمت‌رسانی کنم، راضی‌ترم.

دوروف چقدر مکرون را می شناسد؟

اگرچه یک شهروند عادی ‌فرانسوی ممکن است با تلگرام آشنایی نداشته باشد، این اپلیکیشن حداقل یک کاربر مشتاق در فرانسه دارد که امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه است.
 
ماکرون از روزهای آغازین اولین مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری خود در حدود یک دهه قبل، از این اپلیکیشن استفاده کرده است و با وجود اینکه سال گذشته به طور رسمی از اعضای کابینه او خواسته شد استفاده از این پلتفرم را متوقف کنند، همچنان به این کار ادامه می‌دهد. یکی از نزدیکان ماکرون به پولیتیکو گفت: دوروف دستکم یک بار در سال ۲۰۱۸، با رئیس جمهور فرانسه دیدار کرده است. این نشست غیرعلنی در آن زمان گزارش نشد. طبق گزارش روزنامه لوموند، از زمانی که مکارون برای اولین بار رئیس جمهور شد، این دو نفر، در «موقعیت‌های متعدد»، با یکدیگر ملاقات کرده‌اند.
 
طبق گزارش وال استریت ژورنال، رئیس جمهور فرانسه تلاش کرد دوروف را متقاعد کند که تلگرام را به پاریس منتقل کند و به او پیشنهاد شهروندی فرانسه را داد. در حالی که دوروف اکنون تابعیت فرانسه را دارد، دفتر مرکزی تلگرام در حال حاضر، در دبی است.
 
طبق گزارش هفته نامه طنز فرانسوی «لو کَنَری آنشینه»، زمانی که دوروف عصر شنبه در فرودگاه لو بورژه پاریس دستگیر شد، گویا به افسران پلیس گفته است: برای صرف شام با ماکرون در پاریس بوده است. ماکرون، پنجشنبه گذشته، دعوت از پاول دوروف را کاملا تکذیب کرد. وی در سفر به صربستان گفت: من به هیچ وجه، هیچ اطلاعی از سفر آقای دوروف به فرانسه نداشتم.
 
منبع نزدیک به ماکرون تاکید کرد که رئیس جمهور فرانسه در آن روز، در خانه تعطیلات خصوصی خود در «لو توکه» در شمال فرانسه بود.
 
این اولین شوخی عملی دوروف به هزینه مقامات فرانسوی نخواهد بود. در آوریل ۲۰۲۳، این میلیاردر روسی، نام قانونی خود را در گذرنامه فرانسوی خود به «پل دو رُو» تغییر داد و آن طور که در ژورنال رسمی این کشور ثبت شده، اقتباس فرانسوی از نام «پاول دوروف» است.

تلگرام، امپراتوری دارک‌وب

تلگرام سال‌ها است با چالش نبود سیستم کارآمدی برای نظارت بر محتوا دست‌ به گریبان است. سیاست سخت‌گیرانه‌ی این پلتفرم در مورد حریم خصوصی و همکاری نکردن با دولت‌ها برای در اختیار گذاشتن اطلاعات کاربران باعث شده عده‌ای تلگرام را خطرناک و جایی برای فعالیت افسارگسیخته و بدون نظارت تروریست‌ها و مجرمان بدانند. مجله‌ی آلمانی اشپیگل در گزارشی که ژوئن ۲۰۲۱ منتشر کرد، تلگرام را امپراتوری‌ای تاریک، خطرناک‌ترین پیام‌رسان و «معادل دارک‌وب در جیب»‌ کاربران توصیف کرد.

 

تلگرام و دارک وب

واکنش دورف به این انتقادها این بود:‌ «راه‌حل‌های سیاسی که علیه رمزنگاری مطرح شده‌اند، قرار نیست علیه تروریسم مؤثر باشند. اگر سایتی مثل تلگرام را مسدود کنید، تروریست‌ها حتی متوجه هم نمی‌شوند.»
بااین‌حال، دورف اخیرا گفته بود که اگر درخواست‌ حذف محتوا قانونی باشد، مثلا درباره‌ی ترویج خشونت یا محتوایی که «هر آدم حسابی با آن مخالف است»، تلگرام به آن پاسخ مثبت می‌دهد؛ اما «در مواردی که فکر کنیم داریم از خطوط آزادی بیان و حریم شخصی کاربران رد می‌شویم، توجهی به درخواست‌ها نمی‌کنیم.»

تلگرام علاوه‌بر خط‌کشی‌های سختگیرانه‌‌تری که برای حفاظت از آزادی بیان دارد، با چالش تعداد کم کارمندان روبه‌رو است؛ دورف زمانی به جک دورسی، مدیر سابق توییتر، گفته بود که این شبکه‌ی اجتماعی را می‌توان با ۲۰ نفر اداره کرد و «واقعا به این همه کارمند نیازی نیست.» اما حتی اگر تلاش‌های دورف برای مبارزه با محتوای مجرمانه جدی باشد، چطور می‌خواهد تنها با چند ده کارمند، به‌طور مستمر و موثر بر فعالیت چیزی حدود ۹۵۰ میلیون کاربر نظارت کند؟
ناتالیا کراپیوا، وکیل گروه حقوق دیجیتال Access Now به وایرد گفت که «جامعه‌ی مدنی در طول سال‌ها رابطه‌ی پیچیده‌ای با تلگرام داشته است. ما از تلگرام دربرابر تلاش‌های رژیم‌های استبدادی برای مسدود‌کردن و اجبار این پلتفرم به دراخیار‌گذاشتن کلید‌های رمزنگاری به آن‌ها دفاع کرده‌ایم؛ اما از سوی دیگر، درباره‌ی نبود سیاست‌های حقوق بشر در تلگرام، کانال ارتباطی مطمئن و جبران خسارت کاربران هم هشدار داده‌ایم.»

دیدگاه خود را بیان کنید

نام کامل

آدرس ایمیل

دیدگاه